بیماری ام اس چیست؟
اگر در حال مطالعه این متن هستید به احتمال زیاد خودتان و یا یکی از عزیزانتان به بیماری ام اس مبتلا بوده یا مشکوک به ابتلا به بیماری ام اس هستید و با امید بهبود کیفیت زندگی به دنبال افزایش اطلاعات خود درمورد این بیماری هستید. سوالات زیادی در رابطه با بیماری ام اس وجود دارد، سوالاتی مانند ام اس چیست؟ علامت ام اس چیست؟ تشخیص بیماری ام اس چگونه است، حمله ام اس چگونه است، علت بیماری ام اس چیست و چه کسانی ام اس میگیرند؟ که در این مطلب به طور کامل به آن میپردازیم.
از آنجایی که فضای مجازی پر از اطلاعات غلط و نامعتبر درمورد این بیماری و مسائل مربوط به آن است ما در این بخش هرآنچه که شما به دنبال آن هستید را از منابع موثق و تاییدشده گردآوری کرده‌ایم.
بیماری ام اس چیست؟
بیماری ام اس (مولتیپل اسکلروزیس Multiple Sclerosis) یک بیماری خودایمنی است که در آن طی یک واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن به دستگاه اعصاب مرکزی (CNS) حمله می‌کند. CNS شامل مغز، نخاع و اعصاب نوری میشود.
سیستم ایمنی بدن در دستگاه اعصاب مرکزی (CNS) بیماران ام اس باعث ایجاد التهابی میشود که به میلین آسیب می‌رساند. (میلین ماده ای از جنس چربی است که رشته‌های عصبی را احاطه و عایق می‌کند) همچنین خود رشته‌های عصبی و سلول‌های تخصصی که باعث ایجاد میلین میشوند نیز ممکن است دچار این آسیب‌ها شوند.
- هنگامی که میلین یا رشته‌های عصبی در ام اس آسیب دیده یا از بین می‌روند، پیام‌های درون CNS تغییر یافته یا کاملاً متوقف میشوند.
- آسیب در مناطق مختلف CNS ممکن است انواع علائم عصبی را ایجاد کند که از نظر نوع و شدت در بین افراد مبتلا به ام اس متفاوت باشد.
- در مناطق آسیب دیده بافت اسکار (زخم) ایجاد میشود که نام این بیماری را نشان می‌دهد. (مناطق چندگانه ی زخم یا اسکلروز چندگانه).
- علت بیماری ام اس مشخص نیست، اما اعتقاد بر این است که ابتلا به این بیماری عللی چون استعداد ژنتیکی، ناهنجاری در سیستم ایمنی و عوامل محیطی که موجب تحریک بیماری میشوند دارد.
- افراد مبتلا به ام اس معمولاً یکی از چهار دوره بیماری (انواع ام اس) را تجربه می‌کنند. بیش از دهها درمان برای کمک به اصلاح روند بیماری ام اس وجود دارد.
علائم ام اس
علائم بیماری ام اس متغیر و غیرقابل پیش‌بینی‌اند. هیچ دو نفری دقیقاً علائم یکسانی ندارند و علائم هر فرد با گذشت زمان می‌تواند تغییر (از نظر نوع) یا نوسان (از نظر شدت) کند. ممکن است یک نفر فقط یک یا دو مورد از علائم ممکن را تجربه کند در حالی که شخص دیگری موارد بیشتری را تجربه می‌کند.
علائم شایع
- خستگی
- مشکلات در راه رفتن
- بی حسی و مور مور شدن
- اسپاسم
- ضعف
- مشکلات بینایی
- سرگیجه و احساس منگی
- مشکلات مثانه
- مشکلات جنسی
- اختلالات روده
- درد و خارش
- تغییرات شناختی
- تغییرات عاطفی
- افسردگی
علائم نادر
- مشکلات گفتاری
- مشکلات بلع
- لرزش
- تشنج
- مشکلات تنفسی
- کاهش شنوایی
برای اطلاعات بیشتر درمورد علائم ام اس مطلب علائم بیماری ام اس را مطالعه کنید.
انواع بیماری ام اس
درحالی‌که هیچ راهی برای پیش‌بینی مطمئن از دوره بیماری فرد وجود ندارد، چهار دوره اصلی ابتلا به بیماری ام اس توسط کمیته مشاوره بین‌المللی آزمایش‌های بالینی ام اس تعریف شده است: سندرم جدا شده بالینی (CIS)، عودکننده و بهبود یابنده، پیشرونده ثانویه، پیشرونده اولیه. البته نوع دیگری هم به ندرت مشاهده می شود که ام اس پیشرونده و عودکننده نام دارد.
سندرم جدا شده بالینی (Clinically Isolated Syndrome – CIS)
CIS اولین قسمت از علائم عصبی ناشی از التهاب و دمیلیناسیون (از بین رفتن میلین) در سیستم عصبی مرکزی است. قسمتی که طبق تعریف آن باید حداقل ۲۴ ساعت طول بکشد، مشخصه ام اس است اما هنوز معیارهای تشخیص بیماری ام اس را برآورده نمی‌کند زیرا افرادی که مبتلا به CIS هستند ممکن است به ام اس مبتلا شوند و یا بیماری آنها به ام اس تبدیل نشود.
ام اس عود کننده و بهبود یابنده – Relapsing-Remitting MS
RRMS – شایع‌ترین دوره بیماری- با حملاتی مشخص از علائم عصبی جدید یا بازگشت علائم قبلی و یا وخیم‌تر شدن آنها مشخص میشود. این حملات – که به آن عود یا تشدید نیز گفته میشود- با دوره‌های بهبودی جزئی یا کامل (ترمیم) همراه است. حدود ۸۵ درصد از مبتلایان به ام اس در ابتدا با RRMS تشخیص داده میشوند.
ام اس پیشرونده ثانویه (Secondary Progressive MS)
SPMS – به دنبال دوره عودکننده و بهبود یابنده رخ می‌دهد. بیشتر افرادی که مبتلا به RRMS تشخیص داده میشوند، سرانجام به دوره پیشرونده ثانویه منتقل میشوند که در طی آن در طی زمان وخامت تدریجی عملکرد عصبی (تجمع ناتوانی) به وجود می‌آید. این تغییر معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ سال پس از تشخیص بیماری ام اس عود کننده و بهبودیابنده صورت میگیرد.
ام اس پیشرونده اولیه (Primary Progressive MS)
PPMS – با بدتر شدن عملکرد عصبی (تجمع ناتوانی) از شروع علائم، بدون عود یا عود زودرس و بهبودی مشخص میشود. افراد مبتلا به ام اس پیشرونده اولیه معمولاً در سنین بالا بیماری شان تشخیص داده میشود (حدود ۴۰). تعداد تقریباً مساوی از زنان و مردان به این نوع از ام اس مبتلا میشوند. در انواع دیگر این بیماری، زنان مبتلا ۳ برابر مردان هستند.تقریباً ۱۵ درصد از مبتلایان به ام اس مبتلا به PPMS هستند.
ام اس پیشرونده و عودکننده (Progressive Relapsing MS)
این نوع از ام اس ناشایع است. ممکن است نتوانید علائم بیماری را کامل برگردانید، اما درمان‌هایی وجود دارد که می‌تواند علائم شما و عودهای شما را کاهش دهد.
بیش از دهها روش درمانی برای تعدیل بیماری وجود دارد که توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برای درمان انواع ام اس تصویب شده است. برای اطلاعات بیشتر درمورد انواع بیماری ام اس این صفحه را مشاهده کنید.
چگونه تشخیص دهیم که به ام اس مبتلا هستیم؟
تشخیص بیماری ام اس برای پزشکان می‌تواند یک چالش باشد. هیچ آزمون واحدی وجود ندارد که بتواند ثابت کند که شما به ام اس مبتلا هستید. و بسیاری از بیماری‌های دیگر علائمی مشابه ام اس دارند.
متخصص مغز و اعصاب با بررسی علائم شما، سابقه پزشکی و آزمون‌های تشخیصی شرایط ابتلا به بیماری ام اس را بررسی می‌کند.
برای تشخیص ام اس پزشکان به دنبال چه چیزی هستند؟
مجموعه مشخصی از علائم به بیماری ام اس اشاره دارد. پزشک شما باید:
- آسیب به حداقل به دو ناحیه از سیستم عصبی مرکزی (مغز، نخاع و عصب بینایی) را بیابد.
- ثابت کند که آسیب در نقاط مختلفی از زمان اتفاق افتاده است.
- هر تشخیص دیگری را رد کند.
ابزارهای تشخیصی چیست؟
بررسی تاریخچه سلامتی شما و خانواده و انجام آزمایش‌های فیزیکی در مطب توسط پزشک:
- MRI
- آزمایش مایع نخاع
- پتانسیل‌های برانگیخته
- آزمایش خون
برای اطلاعات بیشتر درمورد راه‌های تشخیص ام اس اینجا کلیک کنید.
چه کسانی به بیماری ام اس مبتلا می شوند؟
ام اس یک بیماری واگیردار نیست و یا به طور مستقیم ارثی نیست، اما چه کسانی به بیماری ام اس مبتلا می شوند یا به عبارتی چه کسانی ام اس می گیرند؟ چه فاکتورهایی در ابتلا به بیماری ام اس نقش دارند؟
مطالعات اپیدمیولوژیک در ام اس به دلایل مختلف چالش برانگیز است، اما اپیدمیولوژیست‌ها عواملی را در توزیع ام اس در سراسر جهان شناسایی کرده اند که در نهایت می‌تواند به تعیین علت ایجاد کننده این بیماری کمک کند. این عوامل شامل جنسیت، ژنتیک، سن، جغرافیا و پیشینه خانوادگی است.
اگرچه امروزه تعداد بیشتری از افراد نسبت به گذشته به بیماری ام اس مبتلا شده اند، اما دلایل این امر مشخص نیست. با این حال، احتمالا مشارکت کنندگان در این پژوهش دارای آگاهی بیشتر از این بیماری، دسترسی بهتر به مراقبت‌های پزشکی و بهبود قابلیت‌های تشخیصی هستند. هیچ مدرک قطعی مبنی بر اینکه میزان ام اس به طور کلی در حال افزایش است، وجود ندارد. اگر در زمینه نتایج تحقیقات و تخمین‌های اپیدمیولوژیک در زمینه ابتلا به بیماری ام اس کنجکاوید می توانید مطلب چه کسانی به بیماری ام اس مبتلا می شوند را مطالعه کنید.
حمله ام اس چیست؟
هنگامی که شما دچار حمله ام اس می‌شوید (که با نام تشدید یا عود نیز شناخته میشود)، آسیبی جدید در مغز یا نخاع سیگنال‌های عصبی را مختل می‌کند. به همین دلیل ممکن است متوجه علائم جدید یا بازگشت علائم قدیمی شوید.
حمله واقعی بیش از ۲۴ ساعت طول می‌کشد و حداقل ۳۰ روز پس از هر نوع حمله قبلی رخ می‌دهد. حمله‌ها از نظر طول کشیدن (از نظر زمانی)، شدت و علائم متفاوت هستند. با گذشت زمان، علائم باید بهبود یابد. حمله ام اس در بسیاری از افراد بدون دریافت دارو بهبود می‌یابد. برای اطلاعات بیشتر درمورد حمله ام اس مطلب حمله ام اس چیست را مطالعه کنید.
آیا ام اس درمان دارد؟
درمانهای بیماری ام اس به سه دسته کلی تقسیم میشود:
- درمانهای مرحله حاد: که بعد از وقوع حمله (عود بیماری) و به منظور مهار آن انجام می‌گردد.
- درمانهای تعدیل (اصلاح) کننده بیماری: که به منظور جلوگیریی از پیشرفت بیماری و وقوع حمله انجام می‌گردد.
- درمانهای بهبود دهنده علائم: که به منظور بهبود علائم ناشی از فعالیت‌های بیماری انجام می‌گردد.
دهها درمان اصلاح کننده بیماری (DMT) برای انواع CIS و ام اس عود کننده و بهبود یابنده وجود دارد اما تعداد این نوع درمان برای انواع پیشرونده ام اس کمتر است.
درمانهای اصلاح کننده بیماری به دو دسته اصلاح کننده سیستم ایمنی و سرکوب کننده سیستم ایمنی تقسیم میشوند.
درحال حاضر درمان قطعی برای بیماری ام اس وجود ندارد و درمانهای در دسترس جهت کند یا متوقف کردن روند بیماری تجویز می‌گردند.
درمان با سلول‌های بنیادی در حال پژوهش و به صورت محدود انجام میشود و پروتکل خاصی دارد، اطلاعات بیشتر در این زمینه را می‌توانید در صفحه مربوط به پیوند سلول‌های بنیادی دنبال کنید.
هر روزه مطالعات،تحقیقات و کارآزمایی‌های بالینی متعددی در سراسر جهان و توسط بروزترین موسسات، محققین و دانشگاه‌ها درحال انجام است و روز به روز خبرهای امیدبخشی از نتایج این تلاش‌ها منتشر می‌گردد.
درمانهای مکمل و جایگزین ام اس
درمانهای مکمل و جایگزین ام اس (CAM) شامل طیف گسترده‌ای از مداخلات است – از رژیم‌های غذایی و مکمل‌ها تا یوگا-مدیتیشن و تای چی (T’ai Chi) – که از بسیاری از رشته‌ها و سنت‌های مختلف ناشی میشود. بسیاری از آنها خارج از قلمرو طب مرسوم تلقی میشوند، اگرچه موارد دیگر، از جمله ویتامین D، ورزش، طب سوزنی و استراتژی‌های خنک شدن، با مطالعه علمی و آزمایش‌های بالینی، نقش خود را در مراقبت‌های جامع بیماری ام اس ایجاد می‌کنند.
نقش تغذیه در ام اس
بسیاری از صاحب نظران معتقدند تغذیه یکی از عوامل محیطی مهم و تاثیرگذار در پاتوژنز و سیر بیماری ام اس است اما متاسفانه نقش تغذیه در کمک به بیماران ام اس به خوبی مشخص نیست. بسیاری از بیماران ام اس به دنبال درمانهای طبی مکمل و جایگزین در ام اس می‌باشند و تغذیه یکی از انواع طب مکمل است که حقیقتاً هنوز به جایگاه واقعی خود نرسیده است. افزایش اطلاعات درباره نقش و تاثیر رژیم‌های غذایی بر سیر بیماری ام اس می‌تواند نقش مهمی در کمک به درمان بیماری ام اس داشته باشد.
ویتامین دی
به خوبی مشخص شده است که ویتامین D جهت تقویت جذب کلسیم برای داشتن استخوانهای قوی به کار می‌آید. با این حال، تحقیقات اخیر همچنین نشان می‌دهد که ویتامین دی ممکن است اثرات مهمی در سیستم ایمنی بدن داشته باشد و ممکن است به تنظیم رشد و تمایز سلولی کمک کند.کارآزمایی‌های بالینی مختلفی در حال انجام است تا مشخص شود مکمل ویتامین D چه نقشی در کاهش فعالیت بیماری ام اس دارد. رابطه بین ویتامین D و اینترفرون β-۱b داده‌هایی را نشان می‌دهد که چگونه ویتامین D می‌تواند اثر اینترفرون بتا بر فعالیت بیماری ام اس را تقویت کند.
برای اطلاعات بیشتر درمورد نقش تغذیه بر ام اس مطلب رژیم غذایی و تغذیه در ام اس را مطالعه کنید.
نقش ورزش و فعالیت بدنی بر ام اس
ورزش و فعالیت بدنی علاوه بر اینکه برای سلامتی و بهزیستی عمومی ضروری است، در مدیریت بسیاری از علائم بیماری ام اس مفید وافع میشود. مطالعات برنامه‌های تمرینی هوازی برای افرادی که مبتلا به بیماری ام اس هستند، نشان می‌دهد که برخی از مزایای این ورزش بهبود در موارد زیر است:
- آمادگی قلبی عروقی
- استقامت
- عملکرد مثانه و روده
- خستگی
- حال و هوای بیمار
- عملکرد شناختی
- تراکم استخوان
- انعطاف پذیری
طی چند دهه گذشته، تحقیقات جدید فواید قابل توجهی را در ارتباط با افزایش فعالیت بدنی کشف کرده است، و ادراک در جامعه ام اس به سمت تشویق یک شیوه زندگی فعال‌تر حرکت کرده است.برای اطلاعات بیشتر در این زمینه مطلب ورزش و فعالیت بدنی در ام اس را مشاهده کنید.
ما در ام اس راهنما جهت بازتوانی بیماران تمرین‌های تخصصی را در نظر گرفتیم که در این صفحه می‌توانید آنها را به صورت آموزش ویدیویی دنبال کنید.
راهنمایی‌هایی برای زندگی با ام اس
وقتی به بیماری مانند برونشیت یا آنفولانزا مبتلا می‌شوید، می‌دانید طی یک هفته یا بیشتر به حالت عادی برمی‌گردید. یک بیماری طولانی مدت مانند ام اس متفاوت است و می‌تواند از جهات مختلفی بر زندگی شما تأثیر بگذارد. در واقغ زندگی با ام اس می‌تواند شما را دچار چالش کند.
بیماری ام اس لزوما جلوی خوشبختی شما را نمی گیرد. نگرش مثبت می‌تواند یکی از بهترین راهها برای برآمدن از پس تغییراتی باشد که ام اس می‌تواند به همراه آورد. شرایط نباید تعریف کند که شما چه کسی هستید. شما فقط در زندگی روزمره خود یک چالش اضافی دارید.
برای اطلاعات بیشتر درمورد زندگی با ام اس مطلب راهنمایی‌هایی برای زندگی با ام اس را مطالعه کنید.
ام اس و سلامت بانوان
ام اس در زنان سه برابر بیشتر از مردان است و در زنان در سن باروری بیش از هر گروه سنی دیگر شیوع دارد. بسیاری از خانم‌ها گزارش می‌دهند که علائم بیماری ام اس در طی دوره قاعدگی و یائسگی بالا و پایین میشود و نوسان دارد.
بسیاری از خانم‌ها گزارش می‌دهند که علائم ام اس آنها به طور موقت در طول دوره قاعدگی آنها بدتر میشود. چند مطالعه این موضوع را تأیید کرده است و برخی دیگر نشان داده‌اند که زنانی که پیشگیری از بارداری خوراکی انجام می دهند قبل از شروع دوره خود، علائم بیماری ام اس آنها کمتر میشود. این یافته ها همه از مطالعات نسبتاً کمی حاصل شده است، و برای توصیف کامل رابطه بین ام اس و چرخه قاعدگی، تحقیقات بیشتری لازم است.
به نظر نمی رسد سن شروع یائسگی تحت تأثیر ام اس باشد. برخی از خانم‌ها در دوران یائسگی وخیم‌تر شدن علائم ام اس خود را تجربه می‌کنند. و برای برخی، گرگرفتگی‌های مرتبط با یائسگی ممکن است علائم بیماری ام اس را تشدید یا بروز کند. یائسگی ممکن است مشکلات مربوط به خلق و خو، خواب، خستگی، مشکلات شناختی یا عملکرد مثانه را چالشی‌تر کند. شما باید با ارائه دهنده خدمات درمانی ام اس خود در مورد هر گونه علائم جدید یا بدتر بیماری ام اس صحبت کنید.
اطلاعات بیشتر در مورد قاعدگی و یائسگی در بیماران ام اس را در صفحه چرخه قاعدگی و یائسگی در ام اس مطالعه کنید.
ام اس و بارداری
اکثر بارداری‌ها طبیعی و کم خطر هستند و با ترکیب تیم درمان شامل پزشک عمومی و ماما اداره میشوند. ابتلا به ام اس به طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به مشکل در دوران بارداری را افزایش نمی‌دهد.
محققان یک پایگاه داده بزرگ در ایالات متحده را که حاوی اطلاعاتی در مورد بارداری و زایمان در زنان مبتلا به ام اس، صرع یا دیابت و جمعیت عمومی بود را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. گذشته از خطر کمی بیشتر درمورد نوزادان با وزن کم و اجبار به سزارین، ام اس هیچ خطر دیگری برای عوارض بارداری را به همراه نداشت.
آیا می‌توانم در حین بارداری دارو مصرف کنم؟
استروئیدها خطرات زیادی را به همراه دارند، بنابراین برخی از افراد ترجیح می‌دهند از بارداری خودداری کنند. با این حال، دستورالعمل‌های فعلی بیان می‌کند که استروئیدها برای درمان عود در دوران بارداری بی‌خطر هستند.
برای اطلاعات بیشتر درمورد بارداری، صفحه بارداری در ام اس را مشاهده کنید.
سلامت روان در ام اس
بهزیستی عاطفی یک مؤلفه مهم سلامتی کلی است. عواطف علاوه بر اینکه در چگونگی درک خود و دنیای اطرافمان تأثیر می‌گذارد، بر موارد زیر نیز تاثیرگذار است:
- اینکه از نظر جسمی چه احساسی دارید
- انگیزه شما برای حفظ سلامتی
- اینکه چه غذاهایی و چقدر می‌خورید
- میزان ورزش شما
- اینکه چگونه با دیگران و جهان بزرگتر ارتباط دارید
- اینکه چقدر زیاد و با نشاط در نقش‌های انتخابی خود شرکت می‌کنید
مانند سایر جنبه‌های سلامتی، سلامت روان حتی در مواجهه با تغییرات و چالش‌ها می‌تواند پرورش داده و تقویت شود.
- روی افکار مثبت تمرکز کنید
- محور باشید
- استرس را مدیریت کنید
- حل مسئله با محوریت راه حل را تمرین کنید
- به روحیه خود توجه کنید
- روابط را ایجاد کرده و پرورش دهید
- نیازهای خانواده را تشخیص دهید
اضطراب یک پاسخ نسبتاً جهانی به ناشناخته‌ها است و وقتی پاسخ‌ها و راه حل‌ها از دسترس خارج میشوند، عصبانیت و ناامیدی را می‌توانند ایجاد کنند. برای آگاهی بیشتر در این زمینه مطلب سلامت روان در ام اس را مطالعه کنید.
پس از مطالعه ام اس چیست؟ و صفحه سوالات متداول از دکتر باغبانیان، اگر پاسخ سوال خود را پیدا نکردید، می‌توانید از صفحه پرسیدن سوال، پرسش خود را مطرح کنید.
منابع: خلاصه‌ای از مقالات در:
مقاله “تغذیه در بیماران ام اس” نوشته دکتر سید محمد باغبانیان
سلام چرا نمیتونم نظرات بقیه رو ببینم