اختلالات ادراری و مثانه در ام اس
اختلال در عملکرد مثانه، اختلالات ادراری یا مشکلات مثانه در حداقل ۸۰ درصد از مبتلایان به ام اس رخ می‌دهد. علائم مثانه معمولاً با اصلاح شیوه زندگی، داروها، فیزیوتراپی و یا روشهای تحریک عصب با موفقیت قابل مدیریت است.
- آیا بیش از یک بار در شب برای ادرار کردن بلند می‌شوید؟
- آیا بیشتر از آنچه قبلاً ادرار می‌کردید ادرار می‌کنید؟
- آیا برای اجتناب از ادرار بی اختیار مجبور به عجله برای رسیدن به توالت هستید؟
- نشت یا بی اختیاری ادرار دارید؟
اگر به هر یک از این سؤالات پاسخ “بله” داده اید، ممکن است بخواهید درمورد عملکرد مثانه خود با کادر درمانی صحبت کنید. ام اس می‌تواند بر عملکرد مثانه شما تأثیر بگذارد و احتمالاً این مشکلات قابل درمان هستند. همه تغییرات عملکرد مثانه مربوط به پیری طبیعی یا زایمان نیست. اگر در مورد بیماری ام اس اطلاعات کافی ندارید، مطلب ام اس چیست؟ و اگر علائم ام اس را نمی‌دانید مطلب علائم بیماری ام اس را مطالعه کنید.
عملکرد مثانه سالم
ادرار در کلیه‌ها ساخته می‌شود و توسط دو لوله به نام مجرای ادرار به مثانه، یک کیسه الاستیک که ادرار را ذخیره می‌کند منتقل می‌شود. وقتی اعضا به درستی کار می‌کنند، ادرار به آرامی در مثانه جمع می‌شود و باعث گسترش آن می‌شود. هنگامی که ۴ تا ۸ اونس مایع در مثانه جمع شد، اعصاب مثانه سیگنال‌هایی را به نخاع می‌فرستند که به مغز پیام می‌دهد که مثانه باید تخلیه شود. با آماده شدن فرد برای ادرار کردن، سیگنال مغز/نخاع باعث ایجاد رفلکس تخلیه می‌شود، که باعث می‌شود همزمان دو اتفاق بیفتد:
- عضله مثانه (دترسور) برای فشار و خارج کردن ادرار از مثانه منقبض می‌شود.
- اسفنکتر خارجی – که بطور معمول بسته باقی می‌ماند – اجازه می‌دهد تا ادرار از بدن خارج شود.
مشکلات مثانه در ام اس
اختلال در عملکرد مثانه، که در حداقل ۸۰ درصد از مبتلایان به ام اس رخ می‌دهد، در شرایطی ایجاد می‌شود که ضایعات ام اس (پلاک‌های ام اس)، انتقال سیگنالهای عصبی در مناطقی از دستگاه عصبی مرکزی (CNS) که کنترل مثانه و اسفنکترهای ادراری را بر عهده دارند، به تاخیر انداخته و یا مسدود می‌کند. مثانه اسپاستیک (بیش فعال) که قادر به نگه داشتن مقدار طبیعی ادرار نیست، یا مثانه ای که به درستی خالی نمی‌شود (مقداری از ادرار را در خود نگه می‌دارد) می‌تواند علائمی از جمله موارد زیر داشته باشد:
- تکرر و یا فوریت ادرار
- تاخیر در شروع ادرار
- تکرر ادرار شبانه
- بی‌اختیاری (عدم توانایی در کنترل ادرار)
- عدم توانایی در تخلیه کامل مثانه
مثانه و سلامت کلی
عملکرد مثانه سالم برای سلامتی طولانی مدت کلیه، جلوگیری از عفونت، استقلال شخصی، اعتماد به نفس و کیفیت کلی زندگی ضروری است. مشکلات مثانه درمان نشده می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- وخیم تر شدن علائم دیگر ام اس مانند ضعف و اسپاسم
- تکرار عفونت مثانه یا مجاری ادراری (UTI) یا سنگ کلیه که می‌تواند باعث درد جدی شود و سلامت عمومی را به خطر بیاندازد
- چالش‌هایی در کار، خانه و فعالیت‌های اجتماعی
- از دست دادن استقلال، عزت نفس و اعتماد به نفس
ارزیابی اولیه پزشکی برای تعیین علت علائم مثانه و انتخاب راهکارهای مناسب مدیریت و درمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در جدی ترین مشکلات ادراری بدون درمان، آنها می‌توانند منجر به عفونت در خون (urosepsis) و تجزیه پوست (Skinbreakdown) شوند – دو عامل که می‌تواند زندگی را در شخصی که مبتلا به ام اس است کوتاه کند.
سؤالات بیشتر برای پرسش از خود
اگر که تازه به ام اس مبتلا شده یا علائم عصبی را تشخیص داده اید:
- آیا هنگام رفتن به توالت، ادرار کردن دشوارتر شده است؟
- آیا بعد از ادرار، احساس می‌کنم مثانه من کامل خالی نشده است؟
- آیا من عفونت مکرر دستگاه ادراری را تجربه می‌کنم؟
- آیا من از پوشک یا راهکارهای دیگری برای محافظت از لباس خود در برابر نشت ادرار استفاده می‌کنم؟
- آیا میزان مایعاتی را که می‌نوشم محدود می‌کنم زیرا نگران تکرر ادرار هستم؟
- آیا من فعالیت‌های روزانه خود را بنا بر علائم مثانه برنامه‌ریزی می‌کنم؟
- آیا علائم مثانه من را از انجام آنچه لذت می‌برم باز می‌دارد؟
- اگر مجبور شدم بقیه عمر خود را با مثانه دچار اختلال سر کنم، آیا ناراضی خواهم بود؟
اگر به هر یک از این سؤالات پاسخ مثبت دادید، در مورد ارزیابی عملکرد مثانه خود با متخصص مغز و اعصاب، متخصص اورولوزی یا ارائه دهنده خدمات درمانی تماس بگیرید.
گزینه‌های مدیریت و درمان
علائم مثانه معمولاً با اصلاح شیوه زندگی، داروها، فیزیوتراپی و یا روشهای تحریک عصب با موفقیت قابل مدیریت است.
تغییرات سبک زندگی می‌تواند شامل موارد زیر شود:
- اصلاحات در رژیم غذایی
- مصرف کافی مایعات تا چند ساعت قبل از خواب
- آموزش مثانه یا دفع ادرار برنامه ریزی شده و سایر موارد
از پزشک خود مشاوره بخواهید، زیرا برخی از تغییرات – از جمله محدود کردن مصرف مایعات – می‌تواند به کم آبی و سایر عوارض بالقوه خطرناک منجر شود.
- بیش از ده‌ها دارو در انواع مختلف برای رفع علائم خاص مثانه در ام اس وجود دارد. داروها معمولا در دو دسته‌ی درمان عفوتت ادراری و درمان اختلال عملکرد مثانه قرار می‌گیرند. داروهای ایمی پرامین، داریفناسین، دسموپرسین، اکسی‌یوتینین، تامسولوسین، تولترودین، میرابگرون، بوتولینوم توکسین، پرازوسین و سولیفناسین در دسته‌ی درمان‌های اختلال عملکرد مثانه قرار می‌گیرند و داروهای متنامین، فنازوپیریدین، نیتروفورانتونین، سولفامتوکسازول تری متوپریم، سیپروفلوکساسین و لووفلوکساسین در دسته‌ی درمان‌های عفونت ادراری فرار دارند، اطلاعات مربوط به این داروها را می‌توانید در صفحه‌ی هر دارو مطالعه کنید. شما و کادر درمانی خود پس از ارزیابی دقیق علائم مثانه، روش درمانی بهینه را انتخاب می‌کنید. لازم به ذکر است که از خود درمانی با دارو پرهیز کنید و درمان دارویی را فقط با مشورت پزشک و نظارت وی مصرف کنید.
- فیزیوتراپی کف لگن (اغلب برای علائم اسپاسم مثانه یا بیش فعالی تجویز می‌شود) گروه عضلات متصل به استخوان لگن و ساکروم را هدف قرار می‌دهد که عملکرد مثانه و روده را کنترل می‌کند. این روش درمانی از بیو فیدبک، تحریک عصبی و عضلانی و تمرینات روزانه در منزل استفاده می‌کند و با تقویت عضلات کف لگن، بهبود کنترل عضلات و تقویت آرامش عضلات مورد نیاز برای ادرار انجام می‌شود.
- در طی تحریک عصب تیبیای جلدی (PTNS) (برای علائم اسپاسم مثانه یا مثانه بیش فعال)، یک الکترود سوزنی بسیار کوچک در مچ پا وارد می‌شود. الکترود سیگنال را به پلکسوس ساکارال منتقل می‌کند (شبکه ای از اعصاب که عضلات کف مثانه و لگن را کنترل می‌کند). درمان ۳۰ دقیقه در هفته با این روش باعث کاهش دفعات ادرار، فوریت ادرار، ادرار شبانه و بی اختیاری به مدت ۱۲ هفته می‌شود.
- اتصال سوند متناوب (ISC) ممکن است برای مشکل در تخلیه مثانه توصیه شود. در ISC، یک لوله کوچک (کاتتر) برای تخلیه مثانه به مجرای ادرار وارد و سپس ادرار خارج می‌شود. ISC یک یا چند بار در روز می‌تواند به کنترل نشت مثانه، فوریت، تکرر و شب ادراری در افرادی که نمی توانند مثانه خود را به طور کامل خالی کنند، کمک کند.
- اینتراستیم یک وسیله کوچک است که با جراحی در زیر پوست گذاشته می‌شود و اعصاب ساکرال را تحریک می‌کند و برای درمان مثانه بیش فعال، احتباس ادرار و برخی از انواع اخنلال عملکرد روده استفاده می‌گردد.
- اقدامات جراحی نیز برای رفع مشکلات ادراری در افرادی که به هیچ یک از این مداخلات پاسخ مناسبی نداده‌اند، در دسترس هستند.
خارج از محیط منزل
- برنامه ریزی برای توقف‌های مکرر در مسیر.
- از محافظ احتیاطی – مانند پد – استفاده کرده و آن را با خود حمل کنید. آنها به شما اعتماد به نفس می‌دهند، به خصوص در شرایطی که رسیدن به توالت، مانند هواپیما، کاری دشوار است.
- استفاده از لباس‌هایی که به راحتی قابل باز شدن (به منظور ادرار کردن) است.
- حمل لباس، لباس زیر، پد، دستمال مرطوب، کاتتر، حوله کاغذی- هر آنچه که شما نیاز دارید – در یک کیف یا کوله پشتی.
سلامت مثانه شما برای سلامت کلی و کیفیت زندگی شما بسیار مهم است. اطلاع از هر علامتی که تجربه کرده‌اید برای پزشک شما مهم است. گزینه‌های درمانی موجود برای مدیریت اکثر این علائم، به شما امکان می‌دهد به طور کامل و طبیعی زندگی کنید، بدون اینکه مشکلات مثانه مانعی بر سر راه شما باشد.
منبع:
