مدیریت حمله ام اس
حمله بیماری ام اس (که به عنوان عود یا تشدید نیز شناخته می‌شود) بروز علائم جدید یا بدتر شدن علائم قدیمی است. این امر می‌تواند بسیار ملایم یا با شدت زیاد باشد که در توانایی و عملکرد شخص اختلال ایجاد کند. هیچ دو حمله ی ام اسی کاملا یکسان نیستند. علائم آن از فردی به فرد دیگر و از حمله ای به حمله دیگر متفاوت است. به عنوان مثال، حمله ام اس ممکن است شامل نوریت اپتیک (ناشی از التهاب عصب بینایی است که بینایی را مختل می‌کند) یا مشکلات مربوط به تعادل یا خستگی شدید باشد. برخی عودها فقط یک علامت ایجاد می‌کنند (مربوط به التهاب در یک ناحیه از دستگاه عصبی مرکزی). عودهای دیگر باعث دو یا چند علائم به طور هم زمان (مربوط به التهاب در بیش از یک ناحیه سیستم عصبی مرکزی) می‌شوند.
برای اینکه یک حمله به طور قطع تشخیص داده شود، علامت یا علائم جدید باید حداقل ۲۴ ساعت طول بکشد و حداقل ۳۰ روز از حمله قبلی فاصله داشته باشد. همچنین باید در صورت عدم وجود عفونت یا علت دیگری بروز کند. بیشتر حملات از چند روز تا چند هفته یا حتی ماه‌ها ادامه دارند. برای اطلاعات بیشتر در مورد حمله ام اس، مطلب حمله ام اس چیست؟ را مطالعه کنید.
چه عواملی باعث حمله ( تشدید ام اس) می‌شود؟
حمله (عود) در اثر التهاب در دستگاه عصبی مرکزی (CNS) ایجاد می‌شود. التهاب به میلین آسیب می‌زند، کندی یا اختلال در انتقال پیام‌های عصبی را ایجاد می‌کند و باعث علائم ام اس می‌شود.
در شایع ترین نوع این بیماری – که به آن ام اس عودکننده و بهبودیابنده گفته می‌شود، حمله کاملاً مشخص و محسوس تعریف می‌شود و به تدریج روند التهاب به پایان می‌رسد. رفتن به بهبودی لزوماً به معنای ناپدید شدن علائم نیست. حال برخی از افراد دقیقاً همانگونه که قبل از شروع تشدید بودند می‌شود، در حالی که برخی دیگر ممکن است برخی از علائم جدید را به صورت پایدار داشته باشند.
درمان حمله ام اس
خبر خوب این است که همه حملات نیازی به درمان ندارند. تغییرات حسی خفیف (بی حسی، احساس سوزن و سوزن) یا خستگی که تأثیر چشمگیری بر فعالیت‌های یک فرد نمی گذارد، به طور کلی می‌تواند به خودی خود بهبود یابند.
برای حمله‌های شدید (از جمله از دست دادن بینایی، ضعف شدید یا از دست دادن تعادل) که در تحرک، ایمنی یا توانایی کلی عملکرد در فرد اختلال ایجاد می‌کند، اکثر متخصصان مغز و اعصاب برای کاهش التهاب و سریعتر به پایان رساندن حمله ام اس، یک دوره کوتاه از کورتیکواستروئیدهای با دوز بالا توصیه می‌کنند. شایع‌ترین رژیم درمانی یک دوره سه یا پنج روزه از کورتیکواستروئیدهای داخل وریدی (Solu-Medrol® – متیل پردنیزولون) یا خوراکی (Deltasone® – پردنیزون) است. در موارد خاصی شاید دگزامتازون سدیم فسفات تجویز شود. البته اعتقاد بر این است که کورتیکواستروئیدها فواید طولانی مدت بر این بیماری ندارند. ایمونوگلوبولین IVIG ممکن است برای حمله‌های دوران بارداری در نظر گرفته شود (زمانی که استفاده از استروئیدها در صورت امکان مقدور نباشد) و ممکن است خطر عود مجدد پس از زایمان را کاهش دهد. IVIG گاهی اوقات برای معالجه عودهایی که به کورتیکواستروئیدها پاسخ نمی‌دهند استفاده می شود، اگرچه شواهد حمایتی محدود است.
سایر گزینه‌های درمانی
- ژل اکتار کورتیکوتروپین یک هورمون آدرنرژیک (ATTH) خالص سازی شده‌ی آماده در ژل است که به منظور رهایی طولانی مدت ACTH به دنبال تزریق طراحی شده است. این درمان در FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) برای درمان عود بیماری ام اس در بزرگسالان تأیید شده است. به دلیل مشکلات بالای هزینه و دسترسی، استفاده از آن محدود است. این درمان غالباً زمانی در نظر گرفته می‌شود که کسی قادر به تحمل گلوکوکورتیکوئیدها (کورتون یا متیل پردنیزولون) نباشد.
- پلاسمافرز (تبادل پلاسما) ممکن است برای حملات شدیدی در نظر گرفته شود که بیمار به اندازه کافی به درمان استاندارد استروئید (کورتون یا متیل پردنیزولون) پاسخ نمی‌دهد.
توانبخشی
هدف از برنامه توانبخشی بازگرداندن یا حفظ کارکردهای اساسی برای زندگی روزمره است. توانبخشی می‌تواند (به ویژه خیلی زود پس از حمله) بسیار مفید باشد تا به شما در بازگشت به حالت عادی (از نظر جسمی) کمک کند.
اعضای تیم توانبخشی، از جمله فیزیوتراپیست‌ها، کاردرمانگرها، آسیب شناسان گفتاری و متخصصان بهبود شناختی – به مشکلات تحرک، لباس پوشیدن و مراقبت شخصی، عملکرد و نقش در خانه و محل کار و تناسب اندام کلی می‌پردازند. آنها همچنین ارزیابی و درمان مشکلات گفتار و بلع و مشکلات در تفکر و حافظه را ارائه می‌دهند که ممکن است در هنگام حمله ام اس ظاهر یا بدتر شوند. برای اطلاعات بیشتر در مورد توانبخشی می‌توانید مطلب توانبخشی در ام اس را مطالعه کنید.
منبع:
