سندرم جدا شده بالینی – Clinically isolated syndrome (CIS)
سندرم جدا شده بالینی (CIS) یکی از دوره‌های بیماری ام اس است. CIS به مقطع اول علائم عصبی گفته می‌شود که حداقل ۲۴ ساعت به طول می‌انجامد و در اثر التهاب یا دمیلینه شدن (از بین رفتن میلین که سلولهای عصبی را می‌پوشاند) رشته‌های عصبی در دستگاه عصبی مرکزی (CNS) ایجاد می‌شود. CIS می‌تواند تک کانونی یا چند کانونی باشد:
- مقطع تک کانونی(مونوفوکال): فرد یک علامت عصبی (به عنوان مثال حمله به عصب بینایی) را تجربه می‌کند که توسط یک ضایعه (پلاک) واحد ایجاد می‌شود.
- مقطع چند کانونی(مولتیفوکال): فرد بیش از یک علامت را تجربه می‌کند (به عنوان مثال حمله عصب بینایی همراه با بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در پاها) که ناشی از ضایعات در بیش از یک نقطه است.
این مقطع معمولاً تب یا عفونت همراه ندارد و بهبودی کامل یا نسبی به دنبال آن است.
پیشرفت سندرم جدا شده بالینی (CIS) و تبدیل شدن آن به ام اس
افرادی که CIS را تجربه می‌کنند ممکن است بیماریشان پیشرفتی نداشته باشد و به ام اس تبدیل نشود و یا بیماریشان پیشرفت کرده و به ام اس تبدیل شود. در تشخیص CIS، پزشک با دو چالش روبرو است: اول، برای تعیین اینکه آیا فرد دچار نورولوژیک مقطعی ناشی از آسیب در CNS است و دوم برای تعیین احتمال اینکه فردی که دچار این نوع رویداد دمیلینه می‌شود، آیا مشکلش پیشرفت کرده و به ام اس مبتلا می‌شود.
- خطر بالای ابتلا به ام اس: هنگامی که CIS با MRI تشخیص داده می‌شود و ضایعات مغزی در ام آر آی یافت می‌شود که مشابه مواردی است که در ام اس مشاهده می‌شود، فرد ۶۰ تا ۸۰ درصد احتمال وقوع رویداد نورولوژیک دوم و تشخیص ام اس را تا چندین سال به همراه دارد.
- خطر کم ابتلا به ام اس: در مواردی که CIS با ضایعات مغزی تشخیص داده شده با MRI همراه نیست، فرد در مدت مشابه ۲۰ درصد احتمال ابتلا به ام اس را دارد.
مطابق بازنگری های سال ۲۰۱۷ در معیارهای تشخیصی برای ام اس، تشخیص ام اس می‌تواند زمانی انجام شود که CIS با یافته‌های MRI (ضایعات قدیمی یا زخم‌های قدیمی) تأیید کند که مقطع فبلی آسیب، در یک مکان متفاوت در CNS رخ داده است. ضوابط جدید همچنین امکان ایجاد باندهای الیگوکلونال در مایع مغزی نخاعی یک فرد را برای کمک به تشخیص ایجاد می‌کند. با پیشرفته تر شدن فناوری MRI، این احتمال وجود دارد که تشخیص ام اس سریعتر انجام شود و تعداد کمتری از افراد مبتلا به CIS تشخیص داده شوند.
تشخیص دقیق در این زمان بسیار مهم است زیرا افراد با ریسک بالای ابتلا به بیماری ام اس، به منظور تأخیر یا جلوگیری از یک مقطع آسیب نورولوژیک دوم و ابتلا به ام اس، توصیه می‌شوند تا با یک درمان تعدیل کننده بیماری، درمان را شروع کنند. علاوه بر این، درمان زودرس ممکن است ناتوانی در آینده (ناشی از التهاب بیشتر و آسیب رساندن به سلولهای عصبی که گاهی اوقات غیرقابل تشخیص و مهار هستند) را به حداقل برساند. داروهای مختلفی از سازمان غذا و دارو (FDA) برای CIS تاییدیه دریافت کرده‌اند، از جمله داروهای آوونکس، بتافرون، اکستاویا و مایزنت.
چه کسی CIS می گیرد و چه زمانی ابتلا صورت می گیرد؟
مانند بیماری ام اس، CIS به طور مستقیم ارثی نیست، و همچنین واگیردار نیست. CIS در زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان دیده می‌شود. هفتاد درصد افرادی که به CIS مبتلا هستند بین سنین ۲۰ تا ۴۰ سال (به طور متوسط ۳۰ سال) هستند اما افراد می توانند در سنین بالاتر یا پایین‌تر به CIS مبتلا شوند.
تفاوت CIS با ام اس چیست؟
تنها براساس علائم بالینی، CIS و ام اس ممکن است یکسان ظاهر شوند. در هر دو مورد، آسیب به غلاف میلین (دیمیلیناسیون) بر نحوه انتقال پیام‌های عصبی از مغز تاثیر می‌گذارد و در نتیجه علائم عصبی را ایجاد می‌کند.
- طبق تعریف، یک فرد مبتلا به سندرم جدا شده بالینی (CIS) اولین قسمت از علائم ناشی از التهاب و دمیلینه شدن در CNS را تجربه می‌کند. یک فرد مبتلا به ام اس بیش از یک قسمت را تجربه کرده است.
- در CIS ،MRI ممکن است آسیب را فقط در ناحیه مسئول علائم فعلی نشان دهد. در ام اس ممکن است ضایعات متعددی در MRI در مناطق مختلف مغز دیده شود.
- با توجه به تجدید نظر در سال ۲۰۱۷ در معیارهای تشخیصی، هنگامی که CIS با شواهدی در MRI همراه است مبنی بر اینکه قسمت دیگری از رویداد نورولوژیکی رخ داده است، می‌توان تشخیص ام اس داد. وجود باندهای الیگوکلونال در مایع مغزی نخاعی فرد نیز می‌تواند به تشخیص کمک کند.
منبع:
