درمان ام اس با سلول های بنیادی مزانشیمی و iPSC ها
بسیاری از انواع سلول های بنیادی به دلیل مزایای بالقوه برای درمان بیماری ام اس در حال بررسی هستند. این مطلب بر تحقیقات مربوط به استفاده از “سلول های بنیادی مزانشیمی” و “سلول های بنیادی توانمند سازی شده (iPSC ها)” در ام اس تمرکز دارد.
اگر به طور کلی در در مورد انواع سلولهای بنیادی اطلاعات محدودی دارید، بد نیست مطلب عمومی سلول های بنیادی را مطالعه کنید.
- “سلول های بنیادی مزانشیمی” سلول های بنیادی بالغی هستند که در چندین مکان از بدن، از جمله مغز استخوان، پوست و بافت چربی یافت می‌شوند.
- “سلولهای بنیادی پرتوان القایی” یا iPSC ها. اینها سلول های بنیادی بالغی مانند سلول های پوستی هستند که در آزمایشگاه برای تبدیل شدن به سلول های بنیادی “القا” یا برنامه ریزی شده اند.
تحقیق در مورد سلول های بنیادی مزانشیمی بالغ برای کاهش فعالیت بیماری ام اس و تقویت ترمیم
سلول های بنیادی مزانشیمی بالغ در کارآزمایی‌های بالینی ام اس در حال آزمایش هستند. سلول های بنیادی مزانشیمی خود شخص از مغز استخوان یا جریان خون او جدا شده و در آزمایشگاه تکثیر می‌شود و سپس با تعداد بیشتری وارد بدن او می‌شود. در روش دیگر، سلول ها گاهی قبل از انتقال تحت درمان قرار می‌گیرند تا به طور بالقوه توانایی آنها در سرکوب پاسخ های ایمنی آسیب رسان به سیستم عصبی و یا ترمیم میلین تقویت شود.
فقط هنگامی که نتایج آزمایشات بالینی در دسترس باشد، می‌توان تعیین کرد که سلول های بهینه کدامند، کدام روش تزریقی بهتر است و ایمنی و اثربخشی واقعی این روش درمانی برای مبتلایان به ام اس چقدر است.
سلول های بنیادی مزانشیمی در چندین آزمایش بالینی در حال آزمایش هستند:
- نتایج یک کارآزمایی کوچک سلول بنیادی فاز ۱ در مرکز تحقیقات Tisch MS نیویورک در فوریه ۲۰۱۸ منتشر شد. در این آزمایش از سلول بنیادی مزانشیمی متعلق به ۲۰ فرد مبتلا به ام اس برای استخراج سلول های بنیادی خاص‌تر به نام “سلول های پیش ساز عصبی” استفاده شد. سلول ها در آزمایشگاه رشد داده شدند و سپس به فضای اطراف نخاع تزریق شدند. هدف جلوگیری از مکانیسم های ایمنی و تقویت ترمیم بافت بود.
این تیم سردرد و تب خفیف تا متوسط را به عنوان شایعترین عوارض جانبی گزارش کردند و برای نتیجه اولیه مطالعه که میزان ایمنی این روش درمانی بود، هیچ عارضه جانبی جدی را گزارش نکردند. اگرچه این مطالعه برای تعیین مزایای بالقوه این روش درمانی طراحی نشده بود، این تیم مشاهدات بالینی شامل برخی از بهبودها در نمرات معیار ناتوانی EDSS، قدرت در برخی از گروه های عضلانی (بهبود علامت ضعف)، سرعت راه رفتن (بهبود علامت اختلال در راه رفتن) و اختلالات مثانه را گزارش داده است. برای تعیین ایمنی و اثربخشی استفاده از این روش برای درمان ام اس، مطالعات بزرگتر، طولانی مدت و کنترل شده مورد نیاز است.
تیم Tisch Center کارآزمایی فاز دوم این روش درمانی را آغاز کرده است. انجمن ملی ام اس آمریکا توافق کرده است تا حدی از این کارآزمایی سلول های بنیادی داخل نخاعی در ام اس پیش رونده حمایت کند. این آزمایش در حال استخدام مجدد شرکت کنندگان است.
- تیمی از بیمارستان دانشگاه Hadassah در اسرائیل یک کارآزمایی بالینی فاز ۲ را برای ایجاد روشی بهینه برای تزریق سلولهای بنیادی مزانشیمی در افراد با ام اس فعال و پیشرونده انجام داده است. شرکت کنندگان افرادی با ام اس پیشرونده با ناتوانی متوسط تا شدید هستند (EDSS 3.5-6.5). آنها در حال تزریق سلول ها به داخل ورید یا مایع نخاعی هستند و سپس بیماران را با اقدامات مختلف تحت نظر می‌گیرند تا سعی کنند فایده ای پیدا کنند و بهترین راه را برای تزریق این سلول ها پیدا کنند. در گزارشی که در یک کنفرانس پزشکی (ECTRIMS) در سپتامبر ۲۰۱۶ ارائه شد، با توجه به نتایج ۳۹ نفر، آنها عوارض جانبی جدی پیدا نکردند، و بیشترین عارضه جانبی آن سردرد بوده است. این مطالعه هم اکنون در حال انجام است.
- آزمایش فاز ۱/۲ سلول های بنیادی مزانشیمی مشتق از بند ناف در ۶۰ شرکت کننده مبتلا به ام اس در دانشگاه اردن در حال انجام است. شرکت کنندگان تزریق داخل نخاعی سلول ها را با یا بدون افزودن فیزیوتراپی دریافت می‌کنند، یا فقط فیزیوتراپی دریافت می‌کنند. این مطالعه هم اکنون در حال انجام است.
- یک آزمایش بالینی شامل تزریق داخل وریدی سلول های مزانشیمی گرفته شده از خود شرکت کنندگان در مرکز علوم بهداشتی در وینپگ، مانیتوبا و بیمارستان اوتاوا در انتاریو در حال انجام است. این آزمایش شامل ۴۰ شرکت کننده با ام اس فعال است. این مطالعه هم اکنون در حال انجام است.
- یک آزمایش بالینی فاز ۱/۲ در حال آزمایش تزریق داخل وریدی سلول های مزانشیمی گرفته شده از خود شرکت کنندگان است. این کارآزمایی شامل ۳۰ نفر مبتلا به ام اس فعال است و در سه سایت در اسپانیا در حال انجام است: بیمارستان دانشگاه Reina Sofia در کوردوبا، بیمارستان منطقه ای دانشگاه کارلوس هایا در مالاگا و بیمارستان دانشگاه ویرجن ماکارنا در سویا. این مطالعه هم اکنون در حال انجام است.
- یک آزمایش بالینی فاز ۱ کوچک در کلینیک کلیولند آمریکا توانایی سلول های بنیادی مزانشیمی گرفته شده از خود فرد را مهار می‌کند و از این طریق می‌تواند مکانیسم های ایمنی را مهار کرده و فرآیندهای ترمیم بافت ذاتی را در افراد مبتلا به اشکال عود کننده ام اس افزایش دهد. این سلول ها از راه وریدی به افراد تزریق شد. این مطالعه توسط دکتر جفری کوهن و با حمایت تیم برنامه های تحقیقات پزشکی مستقر در کنگره انجام شد. انجمن ملی ام اس آمریکا از یک مطالعه آزمایشی مربوط به این آزمایش برای مقایسه سلول های بنیادی افراد مبتلا به ام اس و افراد بدون بیماری ام اس، با بررسی چگونگی زنده ماندن و عملکرد سلول ها، برای تقویت درک از این آزمایش سلول های بنیادی، پشتیبانی کرده است. این آزمایش که برای ارزیابی ایمنی و برای تعیین مزایا طراحی نشده بود، به پایان رسید و نتایج اولیه در آوریل ۲۰۱۷ منتشر شد، که نشان می‌دهد این روش درمانی ایمن است و آزمایشات طولانی تری را می‌طلبد.
مطالعه پیگیری فاز ۲ تازه آغاز شده است. این مطالعه ای است که در آن از تزریق مکرر داخل نخاعی NurOwn® (سلولهای بنیادی مزانشیمی متمایز کننده عوامل نوروتروفیک، MSC-NTF) در کلینیک کلیولند و دانشگاه استنفورد در افراد مبتلا به ام اس پیشرونده استفاده می‌شود. این مطالعه توسط شرکت BrainStorm Cell Therapeutics حمایت مالی شده است. این آزمایش در حال ثبت نام مجدد شرکت کنندگان در کالیفرنیا است.
- کارآزمایی فاز ۱ سلول های بنیادی عصبی آلوژنیک انسانی در ام اس پیشرونده ثانویه در ایتالیا و سوئیس در حال انجام است. این آزمایش چهار دوز مختلف تزریق شده به مغز را آزمایش می‌کند. این مطالعه هم اکنون در حال انجام است.
- مطالعه فاز ۱ / ۲a در مورد افزایش دوزهای داخل نخاعی SCM-010 (سلول های مزانشیمی منبسط شده چربی) در ام اس پیشرونده ثانویه در مرکز پزشکی تل آویو در اسرائیل در حال برنامه ریزی است. این مطالعه هنوز به مرحله جذب شرکت کنندگان نرسیده است.
- کارآزمایی فاز ۱ کوچک از سلول های بنیادی مشتق شده از جفت (معروف به “PDA-001” ساخت شرکت Celgene Cellular Therapy) در سال ۲۰۱۴ به پایان رسید و نتایج نشان داد که این روش بی خطر است. در این مطالعه ۱۶ نفر مبتلا به بیماری ام اس عود کننده-بهبود یابنده یا پیشرونده ثانویه در سایت های ایالات متحده و کانادا شرکت داشتند. این مطالعه تنها برای ارزیابی ایمنی طراحی شده بود نه و برای نشان دادن اثربخشی.
برای تعیین ایمنی و اثربخشی استفاده از سلول های بنیادی برای درمان ام اس، مطالعات بزرگتر و طولانی مدت و کنترل شده مورد نیاز است. هنگامی که نتایج این آزمایشات بالینی و مطالعات بعدی در دسترس باشد، باید بتوان تعیین کرد که سلول های بهینه کدامند، کدام روش تزریق بهتر است و ایمنی و اثربخشی واقعی این روش های درمانی برای افراد مختلف مبتلا به ام اس چقدر است.
تحقیق در مورد سلول های بنیادی پرتوان القایی (iPSC) برای ترمیم سیستم عصبی و مدل سازی بیماری
خط دیگری از تحقیقات سلول های بنیادی در ام اس مربوط به تلاش برای ترمیم آسیب سیستم عصبی به طور مستقیم با سلول های بنیادی است که ممکن است جایگزین سلول های تولید کننده میلین (پوشش محافظ روی رشته های عصبی که در حملات ام اس آسیب دیده) شده و یا منجر به ترمیم سلول های عصبی تخریب شده شوند. یکی از موراد هیجان انگیز که در مراحل اولیه مورد بررسی قرار می‌گیرد، مفهوم نمونه برداری از سلول های پوستی فرد یا سلول های دیگر و تبدیل آنها به سلول های بنیادی است. به این سلول ها “سلولهای بنیادی پرتوان القایی” یا iPSC گفته می‌شود. مزیت بالقوه این روش این است که ممکن است چنین سیستماتی توسط سیستم ایمنی بدن فرد رد نشود و این رویکرد نگرانی های اخلاقی مربوط به استفاده از سلول های بنیادی جنینی را رفع می‌کند.
تحقیقات در مورد iPSC ها هنوز در مراحل ابتدایی است، زیرا مطالعات برای تعیین اینکه آیا هر نوع سلول بنیادی می‌تواند آسیب ام اس را برطرف کند و عملکرد را بازگرداند یا خیر، ادامه دارد.
محققان همچنین شروع به کشف سودمندی سلولهای بنیادی پرتوان القایی iPSC ها برای پیشبرد درک ما از فرایندهای بیماری ام اس کرده اند. در این روش، سلول های بنیادی با برنامه ریزی مجدد سلول های پوست یا انواع دیگر سلول های افراد مبتلا به ام اس ایجاد می‌شوند. سپس این مواد در ظروف آزمایشگاهی پرورش داده می‌شوند تا “ام اس در یک ظرف” ایجاد شود، که امکان مطالعه دقیق ناهنجاری های احتمالی در انواع مختلف سلول ها را فراهم می‌کند. این روش همچنین پتانسیل آزمایش روش های درمانی احتمالی را دارد.
منبع:
