پمپ باکلوفن یا باکلوفن اینتراتکال Intrathecal baclofen
باکلوفن در ام اس برای کاهش سفتی عضلات و اسپاسم استفاده می‌شود. این ماده با کاهش سیگنال‌های دریافتی و خروجی گیرنده‌های عصبی خاص در مغز و نخاع کار می‌کند و باعث کاهش اثر اسپاسم می‌شود. باکلوفن معمولاً به صورت قرص مصرف می‌شود. با این حال، در برخی از افراد قرص به اندازه کافی کمک نمی‌کند، یا عوارض جانبی در آنها غیرقابل تحمل است.
این امر به این دلیل است که عبور باکلوفن خوراکی از سد خونی مغزی (مکانیسم محافظتی مغز که مواد ناخواسته و بعضی از داروها را متوقف کرده و مانع وارد آنها به دستگاه عصبی مرکزی می‌شود) دشوار است. این می‌تواند منجر به تجمع بیش از حد باکلوفن در جریان خون و عوارض جانبی ناخواسته مانند ضعف، سرگیجه و خستگی شود. در این صورت ممکن است استفاده از پمپ باکلوفن (ITB) توسط پزشک در نظر گرفته شود.
فضای اینتراتکال فضایی پر از مایع، بین لایه‌های نازک از بافتی است که مغز و نخاع را احاطه می‌کند. داروهایی که به صورت اینتراتکال دریافت می‌شوند مستقیماً به داخل این فضا منتقل می‌شوند و مستقیماً به گیرنده‌های عصبی مناسب می‌رسند. این یک روش تحویل داروی بسیار کارآمد است که برخی از عوارض جانبی قرص‌های خوراکی را حذف می‌کند، اثر ماندگارتری فراهم می‌سازد و اجازه می‌دهد از دوز بسیار کمتری (تقریباً ۱۰۰ برابر کمتر از دوز خوراکی) از باکلوفن استفاده شود.
همه به این روش درمان پاسخ نمی‌دهند یا برای دریافت باکلوفن اینتراتکال مناسب نیستند، بنابراین شما در ابتدا یک آزمایش را انجام می‌دهید. این عمل در بیمارستان انجام می‌شود و شامل مقدار نسبتاً زیادی از باکلوفن است که از طریق یک سوراخ کمری (LP) یا سوند اینتراتکال به طور مستقیم به مایع مغزی نخاعی (CSF) تزریق می‌شود. باکلوفن حدود چهار تا شش ساعت پس از تزریق به حداکثر اثر خود می‌رسد و سپس شروع به کاهش اثر می‌کند. تأثیرات مورد بررسی قرار می‌گیرند که آیا به این روش پاسخ می‌دهید یا خیر، و در این صورت تصمیم بین شما و تیم درمانی اتخاذ می‌شود که آیا استفاده از پمپ کاشته شده برای انجام طولانی مدت این درمان در شما معقول و مفید است یا خیر.
درمان با باکلوفن اینتراتکال شامل کاشت پمپ (از طریق جراحی) زیر پوست شکم شما در نزدیکی خط کمر است. این کار تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. پمپ حدود دو و نیم سانتی‌متر ضخامت و حدود هفت و نیم سانتی‌متر عرض دارد. این پمپ شامل یک مخزن (که باکلوفن اینتراتکال را ذخیره می‌کند) و یک سوند (که مخزن را به مایع مغزی نخاعی در فضای اینتراتکال وصل می‌کند) است.
سیستم کامل در زیر پوست پنهان می‌ماند. معمولاً پمپ را از روی لباس نمی بینید، اما اگر خیلی لاغر باشید و لباس تنگ بپوشید، ممکن است بتوانید طرح کلی پمپ را ا روی لباس هم ببینید. شستشو و دوش گرفتن در هنگام داشتن پمپ مشکلی ندارد، اما وقتی به تازگی این جراحی را انجام داده‌اید باید زخمی را که پمپ کاشته شده ایجاد کرده است خشک نگه دارید، معمولاً حدود ۷ تا ۱۰ روز (در حالی که زخم در این مدت بهبود می‌یابد).
این پمپ از قبل با باکلوفن پر و برای آزادسازی دوزهای تجویز شده باکلوفن برنامه ریزی می‌شود، میزان تزریق واقعی و دوز متناسب بر اساس نیاز شما تنظیم می‌شود. این پمپ دارای یک میکروچیپ در داخل خود است که به وسیله آن می‌توان با وسیله ای خارجی که به راحتی روی پوست بالای پمپ قرار می‌گیرد، درمان را برنامه ریزی کرد. این می‌تواند برای تنظیم دوز، میزان و زمان آزادسازی باکلوفن استفاده شود.
پمپ به پر کردن مجدد منظم احتیاج دارد، زمان بین پر کردن مجدد متغیر است، اما معمولاً هر چهار تا شش ماه است. این مخزن با قرار دادن یک سوزن از طریق پوست و به داخل درگاه مخصوص پر کردن دوباره پر می‌شود. این کار می‌تواند کمی ناراحت‌کننده باشد اما نیازی به جراحی نیست.
پمپ‌ها از باتری تغذیه می‌شوند که این باتری‌ها حدود پنج تا هفت سال به طول عمر می‌کنند و در این زمان نیاز به تعویض پمپ شما هم فرا می‌رسد. این امر شامل خارج کردن پمپ شما از شکم و اتصال پمپ جدید به سوند موجود است، که مجدداً این کار تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
پس از نصب پمپ باکلوفن اینتراتکال، دوز شما تثبیت می‌شود، هدف این است که هر داروی ضد اسپاسم دیگری که مصرف می‌کنید را کاهش داده و احتمالاً قطع کنید. مانند تمامی داروها باکلوفن اینتراتکال نیز عوارض جانبی دارد، این موارد شامل تغییرات احتمالی (مثبت یا منفی) مثانه، روده و یا عملکرد جنسی است.
یکی از اهداف اخیر استفاده از باکلوفن اینتراتکال، بهبود عملکرد شناختی (که می‌تواند تحت تأثیر داروهای خوراکی قرار بگیرد) و بهبود توانایی راه رفتن است. باکلوفن اینتراتکال سابقاً تنها برای استفاده‌کنندگان از صندلی‌های چرخدار (ویلچر) تجویز می‌شد، اما اکنون بیشتر در افرادی که راه می‌روند مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین به احتمال زیاد این افراد شاغل هستند و مایل به استفاده از درمان‌هایی که بر سلامت شناختی آنها تاثیر نگذارد.
به دلیل نیاز به عمل جراحی، نیاز به پر کردن مجدد و جایگزینی بالقوه پمپ‌ها، و با توجه به احتمال عفونت، استفاده درمانی از باکلوفن اینتراتکال در ایران محدود است و تنها در چند مرکز تخصصی موجود است.
منبع:
