سلولهای بنیادی
سلولهای بنیادی سلول‌هایی در بدن هستند که میتوانند رشد کنند و به سلولهای مشخصی که کار خاصی را انجام می‌دهند تبدیل شوند. آنها همچنین قادر به تولید نسخه های دقیق از خود هستند. دو نوع اصلی از سلول های بنیادی وجود دارد: سلول های بنیادی جنینی و سلول های بنیادی بالغ. سلول های بنیادی جنینی در جنین در حال رشد یافت میشوند و میتوانند در بیشتر انواع سلولهای بدن رشد کنند.
انعطاف‌پذیری باورنکردنی این سلولهای بنیادی، سودمندی آنها را برای ترمیم بافت‌ها و احیاء آنها برجسته می‌کند. با این حال، بحث اخلاقی در مورد استفاده از سلولهای بنیادی از جنین وجود دارد. سلولهای بنیادی بالغ در برخی از بافت‌ها و اندام های بالغ از جمله مغز استخوان، پوست، خون و مغز یافت میشوند. سلول های بنیادی بزرگسال به اندازه سلولهای بنیادی جنینی انعطاف‌پذیر نیستند و بنابراین از نظر نوع سلول‌هایی که در آن رشد میکنند محدودتر هستند.
خصوصیات منحصربه‌فرد سلول های بنیادی باعث می‌شود که آنها کاندیداهایی برای درمان‌هایی باشند که میتوانند فعالیت بیماری ام اس را کند کنند و آسیب بافت در دستگاه عصبی مرکزی را ترمیم کنند. در حال حاضر هیچ روش درمانی سلول های بنیادی مورد تایید برای ام اس وجود ندارد، اما تحقیقات تشویقی برای تعیین نحوه کار سلول های بنیادی و اینکه آیا استفاده از سلول های بنیادی برای درمان مبتلایان به ام اس ایمن و مؤثر است یا خیر وجود دارد.
سلولهای بنیادی به روش‌های مختلفی میتوانند به بدن تزریق شوند. آنها میتوانند به صورت داخل وریدی (تزریق به داخل رگ)، داخل نخاعی (تزریق به فضای اطراف نخاع) یا داخل پارنشیمی (تزریق به مغز) تجویز شوند. علاوه بر نگرانی‌های اخلاقی در مورد استفاده از سلولهای بنیادی، نگرانی‌های قانونی برای سلامتی نیز وجود دارد. درمان سلولهای بنیادی می‌تواند روش‌های تهاجمی و خطرناک باشد. در حال حاضر درمان با سلولهای بینیادی صرفا با اهداف پژوهشی و تحقیقاتی برای افرادی که به درمان‌های تعدیل‌کننده بیماری پاسخ نمیدهند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این روش درمان پتانسیل ابتلا به تومورها را دارد.
در زیر به برخی از برنامه‌های کاربردی برای سلول های بنیادی که در حال حاضر برای ام اس آزمایش میشوند اشاره می‌کنیم.
سلولهای بنیادی خونساز HSC
سلولهای بنیادی خونساز (HSC) در مغز استخوان، خون و بند ناف یافت میشوند. این سلول های بنیادی قادر به رشد در تمام سلول‌هایی هستند که خون و سیستم ایمنی بدن را تشکیل می‌دهند. آنها سالهاست که برای درمان سرطان خون، لنفوم و اختلالات خون مورد استفاده قرار می‌گیرند. پیوند HSC یک روش خطرناک با میزان مرگ و میر ۱-۲٪ است. پیوندهای HSC به طور آزمایشی در افرادی که دارای اشکال تهاجمی ام اس هستند، آزمایش شده‌اند که نسبت به سایر درمان‌ها بی‌پاسخ هستند و پیش‌آگهی ضعیفی دارند. هدف اصلی برای این نوع پیوند، راه‌اندازی مجدد سیستم ایمنی است که تصور می‌شود باعث آسیب به سلولهای عصبی در ام اس می‌شود. این روش شامل جمع‌آوری سلولهای بنیادی از مغز استخوان خود فرد و سپس قرار گرفتن آنها در معرض شیمی درمانی برای تخلیه سیستم ایمنی است. سلول های بنیادی سپس وارد بدن میشوند که در سلولهای ایمنی جدید رشد کنند. هدف از این روش تهیه سیستم ایمنی بدن سالم و جدید است که دیگر به میلین حمله نخواهد کرد. HSC یک روش درمانی تهاجمی است، بنابراین محققان برای کاهش عوارض جانبی و ایجاد درمانی مناسب برای افراد مبتلا به ام اس روی رویکردهابی با شدت کمتر متمرکز شده‌اند.
سلولهای بنیادی مزانشیمی MSC
سلولهای بنیادی مزانشیمی (MSC) در بسیاری از نقاط بدن از جمله مغز استخوان، پوست و چربی یافت میشوند. نشان داده شده است که سلول های بنیادی مزانشیمی التهاب را سرکوب و بافت عصبی را ترمیم می‌کند بنابراین به عنوان کاندیدای جذاب برای درمان ام اس در نظر گرفته می‌شود.
مطالعات حیوانی در حال بررسی پتانسیل‌های درمانی MSC برای کمک به ترمیم مغز است. در یک مطالعه مشخص که توسط دکتر رابرت میلر از دانشگاه کیس وسترن ریزرو انجام شد، به موش‌هایی مبتلا به بیماری مشابه ام اس سلولهای بنیادی مزانشیمی انسانی داده شد. این درمان منجر به بهبود علائم مشابه ام اس شد و علائم ترمیم مغز و بهبود عملکرد را نشان داد. دکتر دیمیتریوس کاروسیس و همکارانش یافته‌هایی از کارآزمایی بالینی مرحله I/II را برای بررسی ایمنی و امکان سنجی درمان با MSC در ۱۵ نفر مبتلا به ام اس منتشر کردند. شرکت کنندگان طی شش ماه پس از درمان، بهبود نشان دادند.
سلول های بنیادی عصبی NSC
سلولهای بنیادی عصبی (NSC) در مغز یافت میشوند و میتوانند در انواع مختلف سلولهای مغزی از جمله سلولهای عصبی، الیگودندروسیت‌ها و آستروسیت‌ها رشد کنند. NSC ها ممکن است از مغز محافظت کرده و سیستم ایمنی بدن را تعدیل کنند. کارآزمایی‌های بالینی اولیه در نمونه‌های غیرانسانی نشان داد که درمان با NSC ها از پیشرفت بیماری مانند ام اس جلوگیری می‌کند. آزمایش‌های بالینی در انسان برای تعیین ایمنی و اثربخشی NSC لازم است.
همانطور که در مثال‌های فوق نشان داده شده است، تحقیقات گسترده‌ای در حال انجام است که پاسخی در مورد استفاده از سلول های بنیادی برای درمان ام اس ارائه می‌دهد. نتایج اولیه منتشر شده تا کنون امیدوار کننده است. با این حال، مطالعات طولانی‌تر و بررسی‌های بیشتر اثرات درازمدت این نوع درمان‌ها برای تعیین اینکه آیا سلولهای بنیادی ایمن و مؤثر هستند، مورد نیاز است. نتایج آزمایش‌های بالینی انسانی امکان تعیین نوع سلول های بنیادی که می‌توان مورد استفاده قرار داد، روش‌های بهینه‌سازی رهایش و اینکه کدام نوع ام اس ممکن است از روش‌های مختلف سلولهای بنیادی بهره مند شود را فراهم می‌کند.
منبع:
